Većina vozača se pri kupovini motornog ulja povodi metodom marka ulja/viskozitet. Još ako je cijena niska, to je to. Čisti zgoditak. No što je sa kvalitetom ulja? Kako se ona definira? Koje ulje je stvarno dobro za moj auto koji sam platio puno novaca? Odgovore na ta pitanja zna svaki bolji trgovac ( ne u hiper marketima) a dio te priče prenosimo u nastavku.

Zašto treba čitati specifikaciju motornog ulja? Cijena i brand ulja nije garancija kvalitete. Molydon servisi savjetuju... SAE klasifikacija Udruženje automobilskih inženjera (Society of Automotive Engineers - SAE) ustanovilo je sistem numeričkih oznaka za gradaciju motornih ulja prema njihovoj viskoznosti. SAE klasifikacija uključuje redom oznake (od manje prema većoj viskoznosti): 0, 5, 10, 15, 20, 25, 30, 40, 50 i 60. Nakon brojeva 0, 5, 10, 15, 20, ili 25 stoji slovo “W”, (Winter - zima) što označava viskoznost ulja na zimskim temperaturama. Što je broj veći, ulje je gušće. S obzirom na to da se viskoznost mijenja sa temperaturom, javljaju se 2 problema: Zimi dolazi do zgušnjavanja ulja , ono teče otežano, sporije podmazuje, pa pri startu motora (tzv. hladan start) može doći do oštećenja njegovih dijelova. kada se ulje zagrije, može postati previše rijetko, tako da zaštitni film postaje previše tanak Zato su nastala multi-gradna ulja. Cilj je da se ulju smanji viskoznost pri niskim temperaturama, a poveća pri visokim. Ovo omogućava da koristimo isto ulje tokom čitave godine. Motorna ulja koja zadovoljavaju samo zimske ili samo ljetne uvjete zovu se jednogradna (monogradna) ulja. Pored ovih razvila su se i tzv. multigrade ili višesezonska (multigradna) ulja. SAE oznaka za multi-gradna ulja uključuje dvije oznake viskoznosti; na primer 5W-40. Dva broja označavaju dvije oznake za monogradna ulja. Znači, ulje sa oznakom 5W-40 mora zadovoljavati zahtjeve viskoznosti i za 5W i za 40. Viskozitet se zimskim uljima određuje na -18°C, a ljetnim uljima na 100°C. Performanse motornog ulja mogu biti smanjene brzo nakon početka njegovog korištenja. Zbog toga je bitno da se ulje redovno mijenja i da se koristi ulje odgovarajuće viskoznosti u skladu sa preporukama proizvođača vozila. Kvaliteta ulja SAE klasifikacija pokazuje viskozitet ulja, ali ne određuje sam kvalitetu ulja. Za to koristimo specifikacije kao što su: API, ACEA, OEM… API klasifikacija American Petroleum Institute (API) je ustanovio svoju klasifikaciju motornih ulja zbog toga što SAE klasifikacija ne govori dovoljno o performansama ulja. API klasifikacija deli se u dve osnovne grupe: S – service/spark ignition (benzinski motori) i C – commercial/compression ignition (dizel motori). Svaka od ovih grupa ima podgrupe.

              Benzinski motori                                                                                Dizel motori

Kategorija Za motore do (god.) Kategorija Za motore do (god.) SN (osnovna) 2011 CJ-4 2010 SM 2010 CI-4 2002 SL (uskoro zastarjeva) 2004 CH-4 1998 SJ (uskoro zastarjeva) 2001 CG-4 (zastarjelo) 1995     CF-2 (zastarjelo) 1994     CF (zastarjelo) 1994     CC (zastarjelo)     API servisne kategorije Sve benzinske kategorije postavljaju granice količine fosfora u motornom ulju, za određene SAE gradacije viskoznosti. Svaka nova specifikacija smanjuje dozvoljenu količinu fosfora i cinka, zbog štetnog uticaja koji imaju na katalizator ispušnog sustava. Fosfor je ključni zaštitni element motornog ulja. Na ovaj način, nastaje problem sa motorima starije konstrukcije. API i ILSAC, koji predstavljaju većinu svetskih proizvođača automobila i motora, tvrde da su ulja sa oznakom API SM/ILSAC GF-4 potpuno unazad kompatibilna sa svim starijim tipovima motora. Osim ovoga, problem postoji i sa motorima visokih performansi i motorima u trkačkim automobilima. Oni zahtevaju ulja koja ne zadovoljavaju API/ILSAC standarde. Zbog toga, na tržištu se mogu naći ulja koja imaju više fosfora nego što API specifikacije dozvoljavaju. Moguće je da ulje odgovara i dizel i benzinskim standardima (npr. SM/CF). ACEA klasifikacija Europsko udruženje automobilskih konstruktora (ACEA) ima nešto strože standarde nego API i ILSAC. U njihovoj klasifikaciji postoje 4 klase: A – benzinski motori, B – dizel motori, C – motori sa katalizatorom, vozila sa filterom čestica – low SAPS ulja, E – teški dizel motori. Danas se za benzinske i lake dizel motore koristi oznaka Ax/Bx i Cx. Kada govorimo o Ax/Bx oznakama, postoje: A1/B1, A3/B3, A3/B4 i A5/B5. Pored ovih, postoje i sledeće oznake: C1, C2, C3, C4. Slova A, B, C označavaju klase, a brojevi u oznakama specifične kategorije u okviru tih klasa. Za klase A i B imamo: A1 – za uštedu goriva * A2 – standadne performanse A3 – standardne performanse i / ili produženi rok izmjene A5 – za uštedu goriva i produženi rok izmjene B1 – za uštedu goriva kod dizel motora * B2 – standradni nivo performansi B3 – standardne performanse i / ili produženi rok izmjene B4 – za dizel motore sa direktnim ubrizgavanjem u putničkim vozilima B5 – za uštedu goriva i produženi rok izmjene kod dizel motora* *Nije pogodno za sve tipove motora! Koristiti samo ako proizvođač motora preporučuje ulje sa ovom oznakom! Ulja klase C se koriste kod novijih motora sa filterom čestica – DPF (Diesel Particulate Filter). Novi tip ulja su tzv. “low SAPS (Sulphated Ash, Phosphorous, Sulphur) ” ulja. Ona se koriste da aditivi ne bi blokirali rad DPF filtera pepelom. U klasi C imamo: api servisni simbol Api servisni simbol Obratite pažnju na gornji znak, jer se na tržištu pojavljuju i ulja proizvođača sa sličnim znakom, vjerovatno sa namjerom zavaravanja kupaca u pogledu API specifikacija. C1 Low SAPS (0.5% pepela) za uštedu goriva C2 Mid SAPS (0.8% pepela) za uštedu goriva i performanse C3 Mid SAPS (0.8% pepela) Generalno gledano, veći broj uz slova A, B i C označava bolji kvalitet ulja, ali pri odabiru ulja za Vaše vozilo, trebalo bi da se držite preporuka proizvođača u smislu ACEA preporuka. ILSAC klasifikacija International Lubricant Standardization and Approval Committee (ILSAC) takođe propisuje standarde za motorna ulja. Danas je u upotrebi GF-5 standard (od 2010) OEM specifikacije Neki europski proizvođači vozila i motora su uveli svoje standarde u kvalitetu ulja, jer američki API standardi nisu bili u skladu sa potrebama motora u njihovim vozilima. Te standarde zovemo OEM standardima. Takve standarde imaju npr. VW (VW500.**, VW505.**), Mercedes (MB228.*, MB229.**), Renault (RN0700, RN0710)… Pri izboru ulja treba se držati ovih preporuka!